Dertien uitgeschreven voorbeelden, in een gekleurd katern opgenomen in dit boek, vormen de praktische basis. Deze spelsimulaties zijn allemaal voor organisaties op maat gemaakt. Enkele zijn eenmalig uitgevoerd, ter voorbereiding op een nieuwe werkwijze of organisatieverandering. Andere gaan al langer dan tien jaar mee, als onderdeel van de bedrijfsopleiding of managementontwikkeling. Die zijn doorontwikkeld en aangepast aan de actuele vragen.
De verbinding wordt gelegd met speltheorie, inzichten over het leren van mensen en het veranderen van organisaties. Er is hierbij een heleboel denkwerk en onderzoek bijeengebracht, van wiskundigen, filosofen, psychologen, bedrijfskundigen. Zonder die voorbeelden, zou ik moeilijker door de tekst heen komen. Juist de combinatie van beide invalshoeken maakt het boek voor mij een mooi naslagwerk.
Waarom willen we spelsimulaties?
Spelend leren is leuk. Ook volwassenen kunnen er lekker in opgaan. Bij de afsluiting van een opleiding of als aanvulling er naast. Om kennis te maken met een ingewikkeld werkproces. Om je in te kunnen leven in andere functies. Om nieuwe werkwijzen en samenwerking uit te proberen.
In een spelsimulatie is de complexiteit van alledag teruggebracht en je kunt nieuw gedrag veilig uitproberen.
Dit sluit aan bij een voorkeur voor ervarend leren. Waar nodig kunnen reflectie- en feedbackmomenten ingebouwd worden.
Opvallend is dat het gedrag van de deelnemers en bijbehorende emoties vaak dicht bij de werkelijkheid liggen, ook al zijn de situaties en opdrachten verzonnen.
Eigenlijk maken de spelers en spelleiders een tijdelijke organisatie. En leren daaruit wat ze kunnen toepassen in hun eigen bestaande situatie.
De gedeelde ervaring met collega’s geeft een bindend effect. Wat soms nog wordt versterkt, door een tastbaar bewijs van deelname.
Hoe maak je ze?
De invulling van spelsimulaties is verschilt sterk. De doelen zijn anders, evenals de daarbij passende opdrachten. Soms blijf je in je eigen rol en soms moet je juist inleven in die van een ander. Ook de situatie variëren, en is soms feitelijk en waarheidsgetrouw, in andere gevallen vrijer of abstracter.
Er zijn aanbieders van kant-en-klare, soms fraai uitgewerkte spellen, te gebruiken voor teamvorming, inzicht in procesgang, bedrijfsvoering of leiding geven. De mogelijke doelen staan er bij omschreven, om een passende keuze te kunnen maken.
De simulaties uit het boek zijn allemaal maatwerk, in opdracht van de organisatie gemaakt. Bij de productiemethode is er veel overeenkomst. Opvallend vaak wordt door de externe ontwerper eerst een vereenvoudigde weergave gemaakt van de organisatie of het werkproces. Dit kost veel tijd maar is waardevol voor de organisatie en helpt het spel zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de vraag van de opdrachtgever.
Bij het ontwerp van mijn OR-rollenspellen heb ik niet eerder zo’n schema uitgewerkt maar het zat wel degelijk in mijn hoofd. Uittekenen maakt het overleg tussen de ontwerper en de opdrachtgever wel makkelijker! Ideaal is het als een extern deskundige kan samenwerken met iemand uit de organisatie zelf.
Het komt aan op de uitvoering
De voorbereiding mag nog zo degelijk of verzorgd zijn; in de uitvoering komt het spel pas echt tot leven: Spellen zijn kennis in actie…
Voor een werknemer is het soms spannend om aan een game mee te doen. Motiverende uitleg vooraf en het scheppen van een veilig leerklimaat worden vaak genoemd als succesfactor.
De rol van de spelleiders is heel bepalend. Naast technisch voorzitten en de tijd bewaken, moeten ze ook de sfeer kunnen aanvoelen en op het juiste moment ruimte maken voor bezinning of terugkoppeling.
Als het goed is, wordt er ook achteraf ruimte gegeven op de werkvloer, om wat geleerd is in praktijk te brengen. Soms kan dat niet zonder nazorg of vervolgtraining.
Geen manipulatie!
Ik zou niet blij zijn, met een spelmatige benadering, die mijn werk op de tocht zet. In een aantal situaties heeft de leiding het besluit tot organisatiewijziging al genomen en gaat het er in het spel om de medewerkers voor te bereiden op het gewenst gedrag in de nieuwe situatie. Als je weet dat die keuze noodzakelijk was en je mag zelf meedenken, over de nieuwe werkverdeling, wordt het een stuk aantrekkelijker.
Over de auteurs
De meeste van de auteurs zijn verbonden aan het organisatieadviesbureau Twijnstra & Gudde. Leon de Caluwé kennen we van zijn boek over veranderstijlen. Daar wordt wel naar verwezen maar verder staat het boek ook op zichzelf.
Wat ik aan het boek heb?
Voor mij komt het verschijnen van dit boek rond de jaarwisseling heel goed uit. Het inspireert me, om mijn oude rollenspellen op te frissen en mee te werken aan een nieuwe spelsimulatie voor de medezeggenschap, waarin de vragen en uitdagingen zijn verwerkt, voor ondernemingsraden anno 2013.